Oeuvre de l'artiste-peintre d'Arménie
"Lala"
*******
Lumineuse et le Dragon
N. Lygeros
(Traduit du grec par A.-M. Bras)
 |
| Feutre de Nikos Lygeros |
Il était une fois une petite fille, si petite que personne ne lui prêtait attention.
On l’appelait Lumineuse car dans l’obscurité la plus noire ses cheveux étincelaient.
Chaque soir avant de s’endormir, elle faisait sa prière pour les hommes.
Elle ne voulait pas qu’on l’apprenne dans son village pour ne pas se faire
rabrouer, se disait-elle en elle-même.
À cette époque un dragon passait dans son village. Il avait avec lui des lettres de fer pour ne jamais oublier sa patrie bien-aimée. Il avait entendu de nombreuses prières l’année de la catastrophe mais il ne pouvait aider tous les siens. La résistance était vaine mais ne s’éteignait pas et il sauvait tous ceux qu’il pouvait avec dents et ongles. Quand les bêtes l’attrapèrent elles ne réussirent pas à le tuer car il n’avait pas encore vécu ses mille ans. Et ainsi, un jour, avec le soleil il s’évada.
Cette nuit-là il entendit la prière de la petite Lumineuse. Il avait vu beaucoup de monde mais personne ne priait pour les autres. Alors il décida d’aller la voir dans son village. C’était facile car elle illuminait l’obscurité. Elle le regardait mais ne le voyait pas. Le dragon avait la couleur de l’invisible depuis qu’il avait quitté sa patrie.
Elle le sentait et elle cria :
- Qui est là?
- Celui qui a entendu ta prière
- Vous êtes un saint?
- Dans ma patrie les saints sont venus ensuite !
- Pourquoi je ne vous vois pas?
- Car il n’y a pas de raison.
- À quoi vous ressemblez?
- À quoi veux-tu que je ressemble?
- À un dragon!
- À un dragon ?
- C’est pour faire peur aux gens qui veulent faire du mal aux hommes...
- Tu ne veux pas que je ressemble à un homme?
- Non
- Mais pourquoi?
- Comment vas-tu nous protéger sinon?
-Tu as raison.
- Tu seras mon monstre.
- Comme on dit «mon homme».
- Exactement.
- Très bien, Lumineuse.
- Comment savez-vous mon nom?
- Je ne le sais pas, je le vois.
- Vous êtes bizarre.
- C’est gênant?
- Non, c’est mieux ainsi. Comme ça, personne d’autre ne vous voudra.
- Je serai ici pour toi
- Pourquoi tu transportes ces lettres de fer?
Le dragon commença à lui raconter ses aventures et la petite Lumineuse s’endormit. Elle était heureuse pour la première fois. Le dragon demeura debout près d’elle. Plus personne ne lui ferait du tort à présent. Il avait lui aussi, enfin, une lumière dans la nuit. La petite Lumineuse était seulement la bougie allumée d’un peuple inexistant qui attendait la prochaine histoire pour que le monde s’éveille. Les lettres de fer que tenait le dragon de Lumineuse l’écriraient.
À cette époque un dragon passait dans son village. Il avait avec lui des lettres de fer pour ne jamais oublier sa patrie bien-aimée. Il avait entendu de nombreuses prières l’année de la catastrophe mais il ne pouvait aider tous les siens. La résistance était vaine mais ne s’éteignait pas et il sauvait tous ceux qu’il pouvait avec dents et ongles. Quand les bêtes l’attrapèrent elles ne réussirent pas à le tuer car il n’avait pas encore vécu ses mille ans. Et ainsi, un jour, avec le soleil il s’évada.
Cette nuit-là il entendit la prière de la petite Lumineuse. Il avait vu beaucoup de monde mais personne ne priait pour les autres. Alors il décida d’aller la voir dans son village. C’était facile car elle illuminait l’obscurité. Elle le regardait mais ne le voyait pas. Le dragon avait la couleur de l’invisible depuis qu’il avait quitté sa patrie.
Elle le sentait et elle cria :
- Qui est là?
- Celui qui a entendu ta prière
- Vous êtes un saint?
- Dans ma patrie les saints sont venus ensuite !
- Pourquoi je ne vous vois pas?
- Car il n’y a pas de raison.
- À quoi vous ressemblez?
- À quoi veux-tu que je ressemble?
- À un dragon!
- À un dragon ?
- C’est pour faire peur aux gens qui veulent faire du mal aux hommes...
- Tu ne veux pas que je ressemble à un homme?
- Non
- Mais pourquoi?
- Comment vas-tu nous protéger sinon?
-Tu as raison.
- Tu seras mon monstre.
- Comme on dit «mon homme».
- Exactement.
- Très bien, Lumineuse.
- Comment savez-vous mon nom?
- Je ne le sais pas, je le vois.
- Vous êtes bizarre.
- C’est gênant?
- Non, c’est mieux ainsi. Comme ça, personne d’autre ne vous voudra.
- Je serai ici pour toi
- Pourquoi tu transportes ces lettres de fer?
Le dragon commença à lui raconter ses aventures et la petite Lumineuse s’endormit. Elle était heureuse pour la première fois. Le dragon demeura debout près d’elle. Plus personne ne lui ferait du tort à présent. Il avait lui aussi, enfin, une lumière dans la nuit. La petite Lumineuse était seulement la bougie allumée d’un peuple inexistant qui attendait la prochaine histoire pour que le monde s’éveille. Les lettres de fer que tenait le dragon de Lumineuse l’écriraient.
Les lettres de fer et le secret du dragon
Lumineuse se réveilla avec le soleil et ne fit pas attention à l’absence du dragon. Elle le ressentait seulement quand elle en avait besoin. Elle fit les travaux de la maison pour montrer qu’elle était une grande mais personne ne le remarqua. Aussi elle retourna dans sa chambre et trouva les lettres de fer. Le dragon les lui avait laissées pour qu’elle n’oublie pas son histoire. Elle tenta de les soulever mais elles étaient trop lourdes. Le dragon disait qu’elles avaient le poids de la mémoire. Elle tenta de lire ce qui y était écrit mais ne le put pas. Elles étaient étranges comme le dragon. Alors elle se souvint de lui et l’appela.
- Dragon?
- Oui, Lumineuse.
- Où étais-tu?
- À côté de toi.
- Mais je ne te sentais pas.
- Parce que tu n’avais pas besoin de moi.
- Quand nous n’avons pas besoin des autres, nous ne les sentons pas?
- C’est ce qu’ils disent.
- Qui? Les hommes?
- Non, les autres.
- Et les lettres, que disent-elles?
- Le secret.
- Quel secret?
Le dragon ne répondit pas. Il prit les lettres de fer et commença à écrire. Lumineuse regardait les mouvements invisibles, tentait de comprendre sa pensée et entendait l’oeuvre du silence. Quand le dragon termina, le mur de sa chambre était couvert de marques. C’étaient les traces de l’histoire, le secret du dragon.
- Et comment vais-je les lire?
- Avec les doigts.
- Avec les doigts? Mais comment est-ce possible?
- L’essentiel est invisible pour les yeux.
Lumineuse mit ses mains sur le mur. Ainsi elle sentait les caresses du dragon. Ses yeux s’embuèrent de joie.
- Tu m’en écriras d’autres?
- Dès que tu auras fini.
- Je ne veux pas que ça se finisse.
- Alors j’écrirai au moment où tu liras, ainsi ça ne se finira jamais.
- Oui, c’est ainsi que tu feras.
- Je ferai ainsi.
De cette manière, Lumineuse en apprenait sur la lumière du noir et les dialogues oubliés. Personne d’autre ne savait leur secret. Même quand il fallait éteindre la lumière le soir, Lumineuse pouvait lire l’étrange écriture. Chaque jour Lumineuse lisait de plus en plus. Elle voulait savoir les choses oubliées. Elle voulait savoir les choses du futur. Les mille ans du dragon avaient mis en mémoire le monde des hommes. Et Lumineuse savait qu’elle n’était plus seule désormais. Dans le passé il y avait eu d’autres petites dans la solitude et il y en aurait d’autres dans le futur. Seulement maintenant il y avait aussi le dragon. Elle le regarda à nouveau dans l’obscurité au moment où il écrivait pour elle. À présent elle le voyait car elle savait son secret. Elle lui toucha pour la première fois la main qui levait les lettres de fer et commença à écrire avec le dragon de sa vie.
La défense du dragon
L’obscurité était retombée sur le village de Lumineuse. La demi-lune était différente cependant. Quelques ombres cherchaient des enfants. Elles voulaient éteindre la mémoire du futur et pour que plus personne n’écoute Grand-père, Grand-mère, elles emportaient les enfants. Elles avaient fait la même chose dans le pays du dragon mais cette fois il était prêt. Il prit Lumineuse dans ses bras, sans la réveiller et la mit sur ses épaules. Il regarda en face les ombres avec sa lumière. Dès qu’elles le virent, elles prirent peur et se rassemblèrent. Elles laissèrent les enfants qu’elles avaient pris pour affronter ensembles le dragon de la lumière. Toutes les ombres en devinrent une seule immense, mais le dragon demeura immobile. Elle commença à l’encercler et il sentit son poids sur lui. Mais dès qu’elle tenta d’attraper Lumineuse, le dragon s’envola au-dessus de l’ombre. Celle-ci perdit la tête car elle ne pouvait se soulever pour le frapper. Elle rampait par terre. Alors le dragon se jeta sur elle à la vitesse de la lumière et l’ombre se perdit. À cet instant Lumineuse se réveilla.
- Où sommes-nous?
- Dans ton rêve.
- Pourquoi?
- Car tu as pensé à moi.
- Je devais avoir besoin de toi alors…
- Il n’y a pas de raison.
- Il y avait aussi une ombre.
- Oui, mais elle est partie maintenant.
- C’est toi qui l’as éloignée?
- La lumière.
- Et les enfants?
- Les enfants dorment dans leurs maisons à présent.
- J’ai sommeil moi aussi.
- Je vais t’amener à la maison alors.
- Tu vas me mettre sur tes épaules?
- Non, cela c’est uniquement pour les rêves. Je te tiendrai par la main.
- Comme Grand-père?
- Oui, comme Grand-père.
- D’accord, alors. Tu me raconteras une histoire toi aussi?
- Pourquoi?
- C’est ainsi que fait Grand-père quand on marche.
- D’accord.
Ainsi ils avancèrent, le dragon et Lumineuse dans l’obscurité. Le dragon raconta l’histoire de la mer de pierres. Lumineuse l’interrompait pour lui demander des explications. Et ainsi elle en apprit à propos des enfants qui aiment la mer. Elle tenta de l’imaginer mais c’était difficile. Son village était dans les montagnes et elle ne l’avait jamais vue. Quand ils arrivèrent dans sa chambre :
- Tu m’amèneras moi aussi à la mer?
- Maintenant?
- Non, je veux d’abord en rêver.
- Tu dois d’abord dormir.
- Tu resteras auprès de moi?
- Toujours.
- Tu viendras toi aussi dans mon rêve?
- Seulement si tu as besoin de moi.
- J’ai besoin de toi.
- Alors tu rêveras de moi près de la mer.
- C’est ce que je veux.
- C’est ce qui se passera.
Ainsi s’endormit Lumineuse avec l’invisible et le bleu.
Le rêve bleu
- Pourquoi tant de bleu?
- Pour que tous les hommes en aient.
- C’est mieux ainsi. Moi aussi je veux un peu de bleu.
Lumineuse se penche et prend une poignée de mer mais quand elle ouvre les mains elle voit qu’elle n’est pas bleue.
- Que s’est-il passé?
- Le bleu c’est pour le partager avec les autres, non le garder pour soi.
- Pardon.
- Ce n’est pas grave, ce n’est ce que tu voulais faire.
- Pourquoi es-tu gentil avec moi, même quand je fais une erreur?
- Les erreurs ne sont pas mauvaises. Je sais que tu voulais le montrer à ta grand-mère.
- Comment le sais-tu?
- N’est-ce pas elle qui te raconte des histoires le soir?
- Oui, oui.
- Alors, tu sais ce que tu dois faire à présent.
- L’amener près de la mer ?
- C’est la seule manière pour qu’elle revoie le bleu.
- Comment le sais-tu qu’elle l’a vu?
- Elle n’a pas le même prénom que toi?
- Oui, j’ai pris le sien.
- Tu ne l’as pas pris.
- C’est comme le bleu.
- Exactement.
Lumineuse regarda de nouveau la mer. Elle comprit que sa grand-mère était venue au même endroit avec le dragon. C’était elle qui lui avait parlé pour la première fois du dragon, son conte préféré. C’était elle qui avait choisi qu’il soit un dragon. Et les contes de Grand-mère étaient l’histoire du dragon.
-Je veux me réveiller.
- Ouvre tes yeux.
Lumineuse se réveilla et tendit sa main.
- Tu es là?
- À côté de toi.
- C’est toi qui as aidé ma grand-mère?
- Oui.
- Pourquoi tu ne me l’as pas dit plus tôt?
- Qui croit aux contes?
- Mais ce n’est pas un conte, c’est ton histoire.
- Mon histoire n’existe plus. Ils l’ont effacée.
- Nous l’écrirons à nouveau.
- Qui la croira?
- Nous dirons que c’est un conte.
- C’est ce qu’a pensé ta grand-mère aussi.
- C’est pour cela qu’elle est devenue écrivain?
- Il n’y avait pas d’autre solution à cette époque.
- Et maintenant ?
- L’histoire te plait ?
- C’est ma grand-mère qui me l’a préparée.
- Seulement ainsi…
- Je pourrais écrire ton histoire?
- Oui.
- Comment as-tu supporté autant d’années sans histoire?
- Je t’attendais dans le mythe.
- C’est vrai?
- Je suis la mémoire du futur
- Je suis le futur de la mémoire.
 |
| Feutres de Nikos Lygeros |
******
Dzovinar - pastel inspiré du conte de N. Lygeros
Traduction en arménien
Loussazardn u Vishape
*******
Լուսազարդն ու Վիշապը - (traduction par Achot Akopian)
Lumineuse et le dragon
conte philosophique de Nikos Lygeros
Loussazardn u Vishape
Traduit par Achot Akopian
Լինում է չի լինում մի փոքրիկ աղջիկ է լինում, այնքան փոքր, որ ոչ ոք նրա վրա ուշադրություն չէր դարձնում : Նրա անունը Լուսազարդ էր, որովհետեւ մթության մեջ նրա մազերը շողշողում էին :
Ամեն երեկո քնելուց առաջ, նա աղոթում էր մարդկանց համար : Նա չէր ուզում որ գյուղում դրա մասին իմանան, որպեսզի չծաղրեն, ասում էր նա ինքն երեն։
Այդ ժամանակ մի վիշապ էր անցնում այդ գյուղով : Նա իր հետ միշտ ուներ երկաթե տառեր, որպեսզի երբեք չմոռանա իր սիրելի հայրենիքը : Աղետի տարին նա լսել էր բազմաթիվ աղոթքներ, սակայն նա չեր կարողացել օգնել բոլոր իր բարեկամներին : Դիմադրությունն անօգուտ էր, սակայն այն չէր մարում ու նա փրկում էր բոլոր նրանց ում կարողանում էր, ատամներով և եղունգներով: Երբ գազանները բռնեցին նրան ապա նրանց չհաջովեց սպանել վիշապին, քանի որ նա դեռ չէր ապրել իր հազար տարին: Եվ այսպես մի օր, արեւի ճառագայթների հետ, նա փախավ :
Այդ գիշեր նա լսեց փոքրիկ Լուսազարդի աղոթքը : Նա շատ մարդկանց էր տեսել, բայց ոչ ոք չէր աղոթում ուրիշների համար : Եվ նա որոշեց գնալ նրան տեսնել իր գյուղում: Նրան հեշտ էր գտնելը, որովհետեւ նա լուսավորում էր խավարը: Փոքրիկ Լուսազարդը նայում էր նրան, սակայն չէր տեսնում. վիշապը թափանցիկ էր, այն օրվանից, որ թողել էր իր հայրենիքը:
Բայց աղջիկը զգում էր նրա ներկայությունը և կանչեց .
- Ո՞վ է այդտեղ :
- Նա, ռվ լսել է քո աղոթքը :
- Դուք սու՞ րբ եք :
- Իմ երկրում, սրբերը հետո են եկել:
- Ինչու՞ չեմ տեսնում Ձեզ:
- Որովհետեւ չկա պատճառ:
- Ինչի՞ եք նման :
- Իսկ ինչի՞ նման կուզենայիր, որ լինեմ :
- Վիշապի՛:
- Վիշապի՞:
- Դա միայն վախեցնելու համար նրանց, ովքեր ցանկանում են վնասել մարդկանց ...
- Դու չե՞ս ուզում, որ մարդու նման լնեմ:
- Ոչ :
- Բայց ինչու՞ :
- Հակառակ դեպքում ինչպե՞ս կպաշտպանեք մեզ:
Այդ ժամանակ մի վիշապ էր անցնում այդ գյուղով : Նա իր հետ միշտ ուներ երկաթե տառեր, որպեսզի երբեք չմոռանա իր սիրելի հայրենիքը : Աղետի տարին նա լսել էր բազմաթիվ աղոթքներ, սակայն նա չեր կարողացել օգնել բոլոր իր բարեկամներին : Դիմադրությունն անօգուտ էր, սակայն այն չէր մարում ու նա փրկում էր բոլոր նրանց ում կարողանում էր, ատամներով և եղունգներով: Երբ գազանները բռնեցին նրան ապա նրանց չհաջովեց սպանել վիշապին, քանի որ նա դեռ չէր ապրել իր հազար տարին: Եվ այսպես մի օր, արեւի ճառագայթների հետ, նա փախավ :
Այդ գիշեր նա լսեց փոքրիկ Լուսազարդի աղոթքը : Նա շատ մարդկանց էր տեսել, բայց ոչ ոք չէր աղոթում ուրիշների համար : Եվ նա որոշեց գնալ նրան տեսնել իր գյուղում: Նրան հեշտ էր գտնելը, որովհետեւ նա լուսավորում էր խավարը: Փոքրիկ Լուսազարդը նայում էր նրան, սակայն չէր տեսնում. վիշապը թափանցիկ էր, այն օրվանից, որ թողել էր իր հայրենիքը:
Բայց աղջիկը զգում էր նրա ներկայությունը և կանչեց .
- Ո՞վ է այդտեղ :
- Նա, ռվ լսել է քո աղոթքը :
- Դուք սու՞ րբ եք :
- Իմ երկրում, սրբերը հետո են եկել:
- Ինչու՞ չեմ տեսնում Ձեզ:
- Որովհետեւ չկա պատճառ:
- Ինչի՞ եք նման :
- Իսկ ինչի՞ նման կուզենայիր, որ լինեմ :
- Վիշապի՛:
- Վիշապի՞:
- Դա միայն վախեցնելու համար նրանց, ովքեր ցանկանում են վնասել մարդկանց ...
- Դու չե՞ս ուզում, որ մարդու նման լնեմ:
- Ոչ :
- Բայց ինչու՞ :
- Հակառակ դեպքում ինչպե՞ս կպաշտպանեք մեզ:
- Դու իրավացի ես :
- Դու կլինես իմ վիշապը :
- Ինչպես ասում են « իմ կողակիցը՞» :
- Ճիշտ ադպես :
- Շատ լավ, Լուսագարդ :
- Ո՞րտեղից գիտեք իմ անունը :
- Ես չգիտեմ, ես այն տեսնում եմ :
- Դուք տարօրինակ եք :
- Դա խանգարու՞մ է :
- Ոչ, այդպես ավելի լավ է : Այդպիսվ ուրիշ ոչ ոք Ձեզ չի ուզի :
- Ես այստեղ եմ քե'զ համար :
- Ինչու՞ եք Ձեզ հետ փոխադրում այդ երկաթե գրերը :
Վիշապն սկսեց պատմել նրան իր արկածները եւ ոքրիկ Լուսազարդը քնեց: Առաջին անգամ կյանքում նա ուրախ էր: Վիշապը կանգնած մնաց նրա կողքին: Այսուհետեւ ոչ ոք չէր վնասի նրան: Ինքը նույնպս վերջապես լույս ունի գիշերվա համար: Փոքրիկկ Լուսազարդը ընդամենը վառվող մոմն էր գոյություն չունեցող մի ազգության, որն սպասում էր հաջորդ պատմությանը , որպեսզի համայն աշխարհն արթնանա: Վիշապի երկաթե տառերով Լուսազարդը կկարողանա գրել:
Լուսազարդն արթնացավ արևածագին ու վիշապի բացակայությանը ուշադրություն չդարձրեց: Աղջիկը զգում էր նրա ներկայությունը միայն այն ժամանակ, երբ նա դրա կարիքն ուներ: Նա կատարեց տնային աշխատանքները ցույց տալու համար, որ իքն արդեն մեծ է, բայց ոչ ոք դա չնկատեց: Հետո նա վերադարձավ իր սենյակը եւ այնտեղ տեսավ երկաթե տառերը: Վիշապը դանք թողել էր, որ նա չմոռանա իրեն հետ կապված պատմությունը: Աղջիկը փորձեց դրանք բարձրացնլ, բայց նրանք չափազանց ծանր էին: Վիշապն ասել էր, ռր դրանց քաշը հավասար էր հիշողության կշռին: Նա փորձեց կարդալ այն ինչ գրված էր, սակայն չկարողացավ: Դրանք տարօրինակ էին ինչպես վիշապն ինքը: Ու նա հիշեց վիշապին եւ ձայն տվեց նրան.
- Վիշա՞պ:
- Այո, Լուսազարդ:
- Դու որտե՞ղ էիր:
- Քո կողքին:
- Բայց ես քեզ չէի զգում:
- Որովհետեւ դու իմ կարիքը չունեիր:
- Երբ ուրիշների կարիքը չունենք, նրանց մենք չենք զգում:
- Այդպես են ասում:
- Ովքե՞ր, մարդի՞ք:
- Ոչ, մյուսները:
- Իսկ տառերը, նրանք ի՞նչ են ասում:
- Գաղտնիքը:
- Ի՞նչ գաղտնիք:
Վիշապը չպատասխանեց: Նա վերցրեց երկաթե տառերը եւ սկսեց գրել: Լուսազարդը նայում էր անտեսանելի շարժումները , փորձելով հասկանալ նրա միտքը եւ լսել լռության ստեղծագործությունը: Երբ վիշապն ավարտեց, իր ննջասենյակի պատը ծածկված էր նշաններով: Դրանք պատմության դրոշմներն էին, գաղտնիքը վիշապի:
- Իսկ ես ինչպե՞ս կկարդամ դրանք:
- Մատներով:
- Մատներո՞վ: Բայց ինչպե՞ս է դա հնարավոր:
- Հիմնականը անտեսանելի է աչքերի համար:
Լուսաստղը հպեց իր ձեռքերը պատին. Եւ նա զգաց վիշապի փաղաքշանքը: Նրա աչքերը ուրախությունից լցվել էին արցունքով:
- Դուք ինձ համար ուրիշ բաներ կգրե՞ք:
- Երբ որ դու վերջացնես:
- Ես չեմ ուզում, որ դա վերջանա:
- Ուրեմն ես կգրեմ այն պահին, որ դու կկարդաս, այդպիսով դա երբեք չի վերջանա:
- Այո, ադպես էլ կանեք:
- Ես ադպես էլ կանեմ:
Այսպես Լուսազարդը բաներ էր սովորում մթության լույսի եւ մոռացված երկխոսությունների մասին: Ուրիշ ոչ ոք չգիտեր նրանց գաղտնիքը: Նույնիսկ այն ժամանակ, երբ երեկոյան պետք էր անջատել լույսը, Լուսազարդը կարող էր կարդալ այդ տարօրինակ գիրը: Ամեն օր Լուսազարդը ավելի ու ավելի էր կարդում: Նա ցանկանում էր իմանալ մոռացված բաները: Նա ուզում էր իմանալ ապագայի մասին: Վիշապի հազարամյակը հիշողության մեջ էր պահում մարդկանց աշխարհը: Լուսազարդը գիտեր, որ նա այլեւս մենակ չէ: Նախկինում եղել են մենակության մեջ գտնվող այլ փոքրիկներ եւ ապագայում կլինեն ուրիշները: Միայն թե հիմա կար նաեւ վիշապը: Աղջիկը նայեց կրկն վիշապին խավարի մեջ, այն պահին երբ նա գրում էր իր համար: Այժմ աղջիկը տեսնում էր նրան, քանի որ ինքը գիտեր նրա գաղտնիքը: Նա առաջին անգամ դիպչեց նրա ձեռքին, որ բարձրացնում էր երկաթե տառերը եւ սկսեց գրել իր մտերիմ վիշապի հետ:
Մութն ընկել էր Լուսազարդի գյուղի վա: Մինչդեռ կիսալուսինն այլ տեսք ուներ: Որոշ ստվերներ երեխաներ էին փնտրում : Նրանք ուզում էին մարել հիշողության ապագան, եւ որ ոչ ոք չլսի պապի, տատի պատմածները, նրանք տանում էին երեխաներին: Այդ ստվերները նույն բանն էին արել վիշապի երկրում, բայց այս անգամ նա պատրաստ էր: Նա գրկում է Լուսազարդին, առանց նրան արթնացնելու ու դնում իր ուսերին: Լույսը գլխավերեւում նա դեմ դիմաց կանգնեց ու նայեց ստվերներին: Հենց որ նրանք դա տեսան ապա վախեցան ու կծկվեցին: Նրանք բաց թողեցին երեխաներին, որոնց բերել էին իրենց հետ, որպեսզի միասին դիմակայեն լույսի վիշապին: Բոլոր ստվերները միացան դարձան մի հսկայական ամբողջություն, սակայն վիշապը մնաց անհողդողդ: Ստվերն սկսեց րջափակել նրան ու վիշապն զգաց իր վրա նրա ամբողղջ ծանրությունը: Բայց երբ ստվերը փորձեց բռնել Լուսազարդին վիշապը թռավ ստվերի վրայով: Խավարը կորցրել էր գլուխը , քանի որ չէր կարողանում բարձրանալ նրան հարվածելու համար: Նա սողում էր գետնին: Այնուհետեւ վիշապը նետվեց նրա վրա լույսի արագությամբ եւ ստվերը կորավ: Այդ պահին Լուսազարդն արթնացաւ:
- Որտե՞ղ ենք մենք:
- Քո երազում:
- Ինչու՞:
- Քանի որ դու մտածեցիր իմ մասին:
- Ուրեմն ես քո կարիքն եմ ունեցել...
- Դրա պատճառը չկար:
- Կար նաեւ մի ստվեր:
- Այո, բայց նա արդեն հեռացաւ:
- Դու՞ նրան քշեցիր:
- Լույսը:
- Իսկ երեխաները:
- Այժմ երեխաներն իրենց տներում քնած են:
- Իմ քունն էլ է տանում:
- Ուրեմն ես քեզ կտանեմ տուն:
- Դու կլինես իմ վիշապը :
- Ինչպես ասում են « իմ կողակիցը՞» :
- Ճիշտ ադպես :
- Շատ լավ, Լուսագարդ :
- Ո՞րտեղից գիտեք իմ անունը :
- Ես չգիտեմ, ես այն տեսնում եմ :
- Դուք տարօրինակ եք :
- Դա խանգարու՞մ է :
- Ոչ, այդպես ավելի լավ է : Այդպիսվ ուրիշ ոչ ոք Ձեզ չի ուզի :
- Ես այստեղ եմ քե'զ համար :
- Ինչու՞ եք Ձեզ հետ փոխադրում այդ երկաթե գրերը :
Վիշապն սկսեց պատմել նրան իր արկածները եւ ոքրիկ Լուսազարդը քնեց: Առաջին անգամ կյանքում նա ուրախ էր: Վիշապը կանգնած մնաց նրա կողքին: Այսուհետեւ ոչ ոք չէր վնասի նրան: Ինքը նույնպս վերջապես լույս ունի գիշերվա համար: Փոքրիկկ Լուսազարդը ընդամենը վառվող մոմն էր գոյություն չունեցող մի ազգության, որն սպասում էր հաջորդ պատմությանը , որպեսզի համայն աշխարհն արթնանա: Վիշապի երկաթե տառերով Լուսազարդը կկարողանա գրել:
Լուսազարդն արթնացավ արևածագին ու վիշապի բացակայությանը ուշադրություն չդարձրեց: Աղջիկը զգում էր նրա ներկայությունը միայն այն ժամանակ, երբ նա դրա կարիքն ուներ: Նա կատարեց տնային աշխատանքները ցույց տալու համար, որ իքն արդեն մեծ է, բայց ոչ ոք դա չնկատեց: Հետո նա վերադարձավ իր սենյակը եւ այնտեղ տեսավ երկաթե տառերը: Վիշապը դանք թողել էր, որ նա չմոռանա իրեն հետ կապված պատմությունը: Աղջիկը փորձեց դրանք բարձրացնլ, բայց նրանք չափազանց ծանր էին: Վիշապն ասել էր, ռր դրանց քաշը հավասար էր հիշողության կշռին: Նա փորձեց կարդալ այն ինչ գրված էր, սակայն չկարողացավ: Դրանք տարօրինակ էին ինչպես վիշապն ինքը: Ու նա հիշեց վիշապին եւ ձայն տվեց նրան.
- Վիշա՞պ:
- Այո, Լուսազարդ:
- Դու որտե՞ղ էիր:
- Քո կողքին:
- Բայց ես քեզ չէի զգում:
- Որովհետեւ դու իմ կարիքը չունեիր:
- Երբ ուրիշների կարիքը չունենք, նրանց մենք չենք զգում:
- Այդպես են ասում:
- Ովքե՞ր, մարդի՞ք:
- Ոչ, մյուսները:
- Իսկ տառերը, նրանք ի՞նչ են ասում:
- Գաղտնիքը:
- Ի՞նչ գաղտնիք:
Վիշապը չպատասխանեց: Նա վերցրեց երկաթե տառերը եւ սկսեց գրել: Լուսազարդը նայում էր անտեսանելի շարժումները , փորձելով հասկանալ նրա միտքը եւ լսել լռության ստեղծագործությունը: Երբ վիշապն ավարտեց, իր ննջասենյակի պատը ծածկված էր նշաններով: Դրանք պատմության դրոշմներն էին, գաղտնիքը վիշապի:
- Իսկ ես ինչպե՞ս կկարդամ դրանք:
- Մատներով:
- Մատներո՞վ: Բայց ինչպե՞ս է դա հնարավոր:
- Հիմնականը անտեսանելի է աչքերի համար:
Լուսաստղը հպեց իր ձեռքերը պատին. Եւ նա զգաց վիշապի փաղաքշանքը: Նրա աչքերը ուրախությունից լցվել էին արցունքով:
- Դուք ինձ համար ուրիշ բաներ կգրե՞ք:
- Երբ որ դու վերջացնես:
- Ես չեմ ուզում, որ դա վերջանա:
- Ուրեմն ես կգրեմ այն պահին, որ դու կկարդաս, այդպիսով դա երբեք չի վերջանա:
- Այո, ադպես էլ կանեք:
- Ես ադպես էլ կանեմ:
Այսպես Լուսազարդը բաներ էր սովորում մթության լույսի եւ մոռացված երկխոսությունների մասին: Ուրիշ ոչ ոք չգիտեր նրանց գաղտնիքը: Նույնիսկ այն ժամանակ, երբ երեկոյան պետք էր անջատել լույսը, Լուսազարդը կարող էր կարդալ այդ տարօրինակ գիրը: Ամեն օր Լուսազարդը ավելի ու ավելի էր կարդում: Նա ցանկանում էր իմանալ մոռացված բաները: Նա ուզում էր իմանալ ապագայի մասին: Վիշապի հազարամյակը հիշողության մեջ էր պահում մարդկանց աշխարհը: Լուսազարդը գիտեր, որ նա այլեւս մենակ չէ: Նախկինում եղել են մենակության մեջ գտնվող այլ փոքրիկներ եւ ապագայում կլինեն ուրիշները: Միայն թե հիմա կար նաեւ վիշապը: Աղջիկը նայեց կրկն վիշապին խավարի մեջ, այն պահին երբ նա գրում էր իր համար: Այժմ աղջիկը տեսնում էր նրան, քանի որ ինքը գիտեր նրա գաղտնիքը: Նա առաջին անգամ դիպչեց նրա ձեռքին, որ բարձրացնում էր երկաթե տառերը եւ սկսեց գրել իր մտերիմ վիշապի հետ:
Մութն ընկել էր Լուսազարդի գյուղի վա: Մինչդեռ կիսալուսինն այլ տեսք ուներ: Որոշ ստվերներ երեխաներ էին փնտրում : Նրանք ուզում էին մարել հիշողության ապագան, եւ որ ոչ ոք չլսի պապի, տատի պատմածները, նրանք տանում էին երեխաներին: Այդ ստվերները նույն բանն էին արել վիշապի երկրում, բայց այս անգամ նա պատրաստ էր: Նա գրկում է Լուսազարդին, առանց նրան արթնացնելու ու դնում իր ուսերին: Լույսը գլխավերեւում նա դեմ դիմաց կանգնեց ու նայեց ստվերներին: Հենց որ նրանք դա տեսան ապա վախեցան ու կծկվեցին: Նրանք բաց թողեցին երեխաներին, որոնց բերել էին իրենց հետ, որպեսզի միասին դիմակայեն լույսի վիշապին: Բոլոր ստվերները միացան դարձան մի հսկայական ամբողջություն, սակայն վիշապը մնաց անհողդողդ: Ստվերն սկսեց րջափակել նրան ու վիշապն զգաց իր վրա նրա ամբողղջ ծանրությունը: Բայց երբ ստվերը փորձեց բռնել Լուսազարդին վիշապը թռավ ստվերի վրայով: Խավարը կորցրել էր գլուխը , քանի որ չէր կարողանում բարձրանալ նրան հարվածելու համար: Նա սողում էր գետնին: Այնուհետեւ վիշապը նետվեց նրա վրա լույսի արագությամբ եւ ստվերը կորավ: Այդ պահին Լուսազարդն արթնացաւ:
- Որտե՞ղ ենք մենք:
- Քո երազում:
- Ինչու՞:
- Քանի որ դու մտածեցիր իմ մասին:
- Ուրեմն ես քո կարիքն եմ ունեցել...
- Դրա պատճառը չկար:
- Կար նաեւ մի ստվեր:
- Այո, բայց նա արդեն հեռացաւ:
- Դու՞ նրան քշեցիր:
- Լույսը:
- Իսկ երեխաները:
- Այժմ երեխաներն իրենց տներում քնած են:
- Իմ քունն էլ է տանում:
- Ուրեմն ես քեզ կտանեմ տուն:
- Դու ինձ քո ուսերին կդնե՞ս:
- Ոչ, դա միայն երազաների համար է: Ես քո ձեռքը կբռնեմ:
- Ինչպես պապի՞կը:
- Այո , ինչպես պապիկը:
- Լաւ, ուրեմն դու էլ ինձ մի պատմություն կպատմե՞ս:
- Ինչու՞:
- Այդպես անում է պապիկը երբ քայլոււմ ենք:
- Եղաւ:
Այսպիսով, վիշապն ու Լուսազարդն առաջացան մթության մեջ: Վիշապը պատմեց քարե ծովի պատմությունը: Լուսազարդը նրան ընդհատում էր խնդրելով որոշ պարզաբանումներ: Եվ այսպես, նա իմացաւ երեխաների մասին, ովքեր սիրում են ծովը : Նա փորձեց պատկերացնել դա, բայց դժվար էր: Նրա գյուղը լեռներում էր եւ նա ծով երբեք չի տեսել: Երբ նրանք հասան իր սենյակը.
- Դու ինձ էլ ծով կտանե՞ս:
- Հիմա՞:
- Ոչ , նախ ուզում եմ այդ մասին երազել:
- Դու պետք է նախ քնես:
- Դու կմնա՞ս ինձ մոտ:
- Միշտ:
- Դու՞ էլ կգաս իմ երազի մեջ:
- Միայն եթե դու իմ կարիքն ունենաս:
- Ես քո կարիքն ունեմ:
- Ուրեմն ծովի մոտ երազում ինձ կտեսնես:
- Դա այն է, ինչ ես ուզում եմ:
- Այդպես էլ կլինի:
Այսպես քնեց Լուսազարդը՝ անտեսանելիի հետ կապույտ երազում:
- Ինչու՞ այդքան կապույտ կա:
- Որպեսզի բոլոր մարդիկ էլ ունենան:
- Այդպես ավելի լավ է: Ես նույնպես ուզում եմ մի քիչ կապույտ:
Լուսազարդը կռացաւ եւ մի բուռ ծով վերցրեց, բայց երբ նա բացեց բուռը տեսաւ, որ այն կապույտ չէ:
- Ի՞նչ է տեղի ունեցել:
- Ոչ, դա միայն երազաների համար է: Ես քո ձեռքը կբռնեմ:
- Ինչպես պապի՞կը:
- Այո , ինչպես պապիկը:
- Լաւ, ուրեմն դու էլ ինձ մի պատմություն կպատմե՞ս:
- Ինչու՞:
- Այդպես անում է պապիկը երբ քայլոււմ ենք:
- Եղաւ:
Այսպիսով, վիշապն ու Լուսազարդն առաջացան մթության մեջ: Վիշապը պատմեց քարե ծովի պատմությունը: Լուսազարդը նրան ընդհատում էր խնդրելով որոշ պարզաբանումներ: Եվ այսպես, նա իմացաւ երեխաների մասին, ովքեր սիրում են ծովը : Նա փորձեց պատկերացնել դա, բայց դժվար էր: Նրա գյուղը լեռներում էր եւ նա ծով երբեք չի տեսել: Երբ նրանք հասան իր սենյակը.
- Դու ինձ էլ ծով կտանե՞ս:
- Հիմա՞:
- Ոչ , նախ ուզում եմ այդ մասին երազել:
- Դու պետք է նախ քնես:
- Դու կմնա՞ս ինձ մոտ:
- Միշտ:
- Դու՞ էլ կգաս իմ երազի մեջ:
- Միայն եթե դու իմ կարիքն ունենաս:
- Ես քո կարիքն ունեմ:
- Ուրեմն ծովի մոտ երազում ինձ կտեսնես:
- Դա այն է, ինչ ես ուզում եմ:
- Այդպես էլ կլինի:
Այսպես քնեց Լուսազարդը՝ անտեսանելիի հետ կապույտ երազում:
- Ինչու՞ այդքան կապույտ կա:
- Որպեսզի բոլոր մարդիկ էլ ունենան:
- Այդպես ավելի լավ է: Ես նույնպես ուզում եմ մի քիչ կապույտ:
Լուսազարդը կռացաւ եւ մի բուռ ծով վերցրեց, բայց երբ նա բացեց բուռը տեսաւ, որ այն կապույտ չէ:
- Ի՞նչ է տեղի ունեցել:
- Կապույտը ուրիշների հետ կիսելու համար է, այլ ոչ թե իրեն համար պահելու:
- Ներեցե՞ք ...
- Կարեւոր չէ, դա այն է միայն, ինչ դու ուզում էիր անել:
- Ինչու ես դու այդքան սիրալիր ինձ հետ, նույնիսկ այն ժամանակ, երբ ես սխալվում եմ:
- Սխալները վատ չեն: Ես գիտեմ, որ դու ուզում էիր այն ցույց տալ քո տատիկին:
- Ինչպե՞ս իմացար:
- Ինքը չէ՞, որ քեզ պատմություններ է պատմում երեկոյան:
- Այո , այո:
- Ուրեմն դու գիտես, թե ինչ է պետք անել հիմա:
- Նրան ծովի մոտ տանել:
- Դա միակ ճանապարհն է, որ նա կրկին տեսնի կապույտը:
- Որտեղի՞ց գիտես, որ նա այն արդեն տեսել է:
- Ինչ, նրա անունը և քոնը նույնը չե՞ն:
- Այո, ես նրա անունն եմ վերցրել:
- Դու չես վեցրել:.
- Ինչպես կապույտն է:
- Ճիշտ է:
Լուսազարդը կրկին նայեց ծովին: Նա հասկացավ, որ իր տատը վիշապի հետ նույն տեղն էր եկել: Հենց նա էր իրեն առաջին անգամ պատմել վիշապի մասին՝ իր սիրած հեքիաթը: Հենց նա էր ընտրել, որ վիշապ լինի: Եւ տատիկի հեքիաթները հենց վիշապի պատմությունն են:
- Ուզում եմ արթնանալ:
- Բացիր աչքերդ:
Լուսազարդն արթնացավ եւ ձեռքը մեկնեց:
- Դու այստե՞ղ ես:
- Քո կողքին:
- Դու՞ ես օգնել իմ տատիկին:
- Այո:
- Ինչու՞ ինձ ավելի շուտ չասացիր:
- Ո՞վ է հավատում հեքիաթների:
- Բայց դա հեքիաթ չէ, այլ քո պատմությունը:
- Իմ պատմությունն այլեւս գոյություն չունի: Նրանք այն ջնջել են:
- Մենք այն նորից կգրենք:
- Ով կհավատա դրան:
- Մենք կասենք, որ դա հեքիաթ է:
- Նույն բանն էլ տատիկդ էր կարծում:
- Դա՞ է պատճառը, որ նա դարձել է գրող:
- Այն ժամանակ այլընտրանք չկար:
- Իսկ հիա՞:
- Պատմությունը դու՞ր է գալիս քեզ:
- Դա իմ տատիկն է ինձ համար պատրաստել:
- Միայն այսպես...
- Ես կարո՞ղ եմ գրել քո պատմությունը:
- Այո:
- Ինչպե՞ս ես դու այդպես դիմացել երկար տարիներ առանց պատմության:.
- Ես սպասում էի քեզ այդ առասպելում:
- Իսկապե՞ս:
- Ես ապագայի հիշողությունն եմ
- Ես հիշողության ապագան եմ:
- Ներեցե՞ք ...
- Կարեւոր չէ, դա այն է միայն, ինչ դու ուզում էիր անել:
- Ինչու ես դու այդքան սիրալիր ինձ հետ, նույնիսկ այն ժամանակ, երբ ես սխալվում եմ:
- Սխալները վատ չեն: Ես գիտեմ, որ դու ուզում էիր այն ցույց տալ քո տատիկին:
- Ինչպե՞ս իմացար:
- Ինքը չէ՞, որ քեզ պատմություններ է պատմում երեկոյան:
- Այո , այո:
- Ուրեմն դու գիտես, թե ինչ է պետք անել հիմա:
- Նրան ծովի մոտ տանել:
- Դա միակ ճանապարհն է, որ նա կրկին տեսնի կապույտը:
- Որտեղի՞ց գիտես, որ նա այն արդեն տեսել է:
- Ինչ, նրա անունը և քոնը նույնը չե՞ն:
- Այո, ես նրա անունն եմ վերցրել:
- Դու չես վեցրել:.
- Ինչպես կապույտն է:
- Ճիշտ է:
Լուսազարդը կրկին նայեց ծովին: Նա հասկացավ, որ իր տատը վիշապի հետ նույն տեղն էր եկել: Հենց նա էր իրեն առաջին անգամ պատմել վիշապի մասին՝ իր սիրած հեքիաթը: Հենց նա էր ընտրել, որ վիշապ լինի: Եւ տատիկի հեքիաթները հենց վիշապի պատմությունն են:
- Ուզում եմ արթնանալ:
- Բացիր աչքերդ:
Լուսազարդն արթնացավ եւ ձեռքը մեկնեց:
- Դու այստե՞ղ ես:
- Քո կողքին:
- Դու՞ ես օգնել իմ տատիկին:
- Այո:
- Ինչու՞ ինձ ավելի շուտ չասացիր:
- Ո՞վ է հավատում հեքիաթների:
- Բայց դա հեքիաթ չէ, այլ քո պատմությունը:
- Իմ պատմությունն այլեւս գոյություն չունի: Նրանք այն ջնջել են:
- Մենք այն նորից կգրենք:
- Ով կհավատա դրան:
- Մենք կասենք, որ դա հեքիաթ է:
- Նույն բանն էլ տատիկդ էր կարծում:
- Դա՞ է պատճառը, որ նա դարձել է գրող:
- Այն ժամանակ այլընտրանք չկար:
- Իսկ հիա՞:
- Պատմությունը դու՞ր է գալիս քեզ:
- Դա իմ տատիկն է ինձ համար պատրաստել:
- Միայն այսպես...
- Ես կարո՞ղ եմ գրել քո պատմությունը:
- Այո:
- Ինչպե՞ս ես դու այդպես դիմացել երկար տարիներ առանց պատմության:.
- Ես սպասում էի քեզ այդ առասպելում:
- Իսկապե՞ս:
- Ես ապագայի հիշողությունն եմ
- Ես հիշողության ապագան եմ:
Les légendes des temps passés
Il y a beau temps, quand la terre était encore plate, en Arménie les gens croyaient en la toute-puissance de la nature. Ils avaient peur des éléments de la nature et créaient des divinités à leur image. Mais la puissance des divinités païennes diminuait à mesure que l’humanité progressait. Leur temps est parti sans retour, disparaissant dans le gouffre de l’histoire. Il en reste seulement des mythes et des légendes associés à ces forces redoutables de la nature. Parmi toutes ces forces l’Eau était le début de tout début, la source de la vie et de l’amour.
Le collier de Sémiramis
Il y a beaucoup de légendes liées aux trois grands lacs de l’antique royaume d’Arménie, Sevan, Ourmia et Van. L’une des plus belles légendes porte sur l’impératrice d’Assyrie, Sémiramis. C’était une femme capricieuse. Ayant assassiné son mari, le roi Ninos, elle est devenue la reine autocrate du pays, ce qui était un phénomène extrêmement rare dans l’Orient Antique. Selon l’une des hypothèses, c’est pour elle que le roi de Babylone Nabuchodonosor II construisit les jardins suspendus, l’une des sept merveilles du monde. Mais il y avait une chose pour laquelle Sémiramis était prête à renoncer à son trône. Elle aimait passionnément Ara le Bel, le roi d’Arménie.
Les ambassadeurs assyriens lui ont transmis les symboles du pouvoir, la couronne, le sceptre et l’épée avec le message de Sémiramis : « Viens, possède-moi et mon pays ! » Ayant mis le collier le plus cher avec de perles roses en sept rangs, qui, paraît-il, avait une force magique, Sémiramis se préparait déjà à la rencontre avec le roi, mais elle a reçu un refus humiliant. Furieuse, l’impératrice a commencé une guerre contre l’Arménie, ordonnant aux commandants de prendre vivant son offenseur. Mais à son horreur, Ara le Bel est mort sur le champ de bataille. Accablée de chagrin, Sémiramis est revenue en Assyrie, mais là-bas elle était attendue par des traîtres, qui l’avaient détrônée pendant qu’elle s’absentait du pays. Elle s’est enfuie en Arménie, mais aux environs du lac de Van, où elle s’était arrêtée pour se reposer, elle a été rattrapée par ses persécuteurs. Afin de ne pas tomber dans les mains des ennemies, Sémiramis a arraché de son cou le collier miraculeux et l’a jeté dans les eaux de Van. L’eau a absorbé la force vivifiante de l’impératrice et elle s’est transformée en statue de pierre. Depuis lors, l’eau du lac possède une force vivifiante ; les habitants de la ville de Van chantent encore des odes en l’honneur de la reine, qui a donné sa puissance à l’eau.
L’eau de l’amour
En Arménie païenne Astghik , la fille de la déesse-mère Anahit, était la déesse de l’eau,. Elle était la bien-aimée du dieu du feu, Vahagn. Les Arméniens appelaient son temple situé à Achtichat chambre de Vahagn. Le dieu du feu y venait voir sa bien-aimée, et le fruit de l’union du feu et de l’eau était la pluie bénéfique. La fiancée du feu surpassait en beauté toutes les femmes sur la terre et dans les cieux ; tous les jeunes hommes le connaissaient. Ils savaient aussi que la nuit, quand le soleil se couchait et la terre se couvrait d’un voile noir, Astghik allait se baigner dans les eaux sacrées de l’Euphrate. Charmés par les récits de la beauté de la déesse, les jeunes allumaient des feux sur les rochers environnants pour contempler la belle Astghik à leur lumière. Mais la déesse faisait descendre autour d’elle un rideau de brume imperméable aux regards curieux.
L’une des fêtes arméniennes les plus populaires, « Vardavar », est associée à la déesse Astghik. Selon l’une des versions, le nom de la fête provient du mot « vard » (rose) et signifie « parsemer de roses ». Mais pourquoi la fête de l’eau portait-elle le nom de la rose ? Selon la légende, Yahvan, le dieu méchant du royaume souterrain, qui avait été chassé du ciel pour avoir diffamé Vahagn, avait gardé rancune et cherchait une bonne occasion pour se venger contre lui. Apprenant de la charmante bien-aimée du Dieu du feu, il l’a enlevée et l’a enfermée en sous-sol. Alors, l’amour a disparu des cœurs des gens, et les ténèbres se sont établies. Mais le courageux Vahagn a trouvé la cachette de Yahvan, l’a abattu et a sauvé sa bien-aimée. Etant revenu sur terre, Astghik s’est mise à offrir aux gens des roses, en les arrosant de l’eau de rose ainsi faisant renaître l’amour. Depuis ce temps, tous les étés, quand les roses fleurissaient, les Arméniens les portaient au temple d’Astghik et s’aspergeaient d’eau, car l’eau symbolisait l’amour.
Sur la terre et dans les cieux
Le calife haïssait les frères et a voulu les tuer à plusieurs reprises, mais la reine a réussi à protéger ses enfants. Sanasar et Baghdasar ont grandi et sont devenu des preux vigoureux. Ils ont tué le calife est sont revenus avec leur mère en Arménie. L’histoire de Tsovinar s’entr’appelle avec le mythe de la Grèce Antique sur Libye, fille d’Epaphos et de Memphis qui fut aimé par Poséidon, dieu des mers, de qui elle eut les jumeaux Bélos, futur roi d’Egypte, et Agénor, roi de Tyr en Phénicie.
Selon une autre légende, Tsovinar n’était pas du tout une femme terrestre, elle était la maîtresse capricieuse de la tempête. Jouant dans les nuages, elle changeait le temps selon l’humeur, envoyant sur la terre tantôt des pluies vivifiantes, tantôt des grêles destructives. Chaque année, quand la sécheresse dévastait la terre, les enfants fabriquaient une poupée au nom de Nouri représentant Tsovinar et la portaient de maison en maison à travers le village et chantaient des chants rituels, par lesquels ils lui demandaient de persuader la déesse de leur envoyer des pluies pour qu’en automne la récolte fût abondante.
* Tzovinar ou Dzovinar (en arménien occidental)
Tuer le dragon
Sources : Yerevan with accent
*******
La légende de Ara et Sémiramis
(Jacqueline-Siranouche Markarian)
Sémiramis, reine d'Assyrie, se réveilla un matin avec un sourire sur les lèvres quoique regrettant d'avoir ouvert les yeux. En effet, son réveil avait interrompu un rêve agréable.........
Elle se trouvait dans un jardin féérique, seule, enfin débarrassée de ses courtisans et de leurs intrigues. Elle se déplaçait avec ravissement parmi les fleurs multicolores, lorsqu'une force mystérieuse la poussa vers un bosquet. Et c'est là qu'elle aperçut un beau jeune homme au regard captivant, à la taille élancée, d'où émanait la force ... Son cœur se mit à battre la chamade...
-Qui es-tu? lui demanda-t-elle en s'immobilisant devant lui.
-Je suis Ara, prince d'Arménie.
-Tu me plais beaucoup, viens avec moi, proposa Sémiramis en étendant son bras vers lui.
Ara ouvrait la bouche pour répondre, quand Sémiramis se réveilla.
Ce matin-là, la reine paressa dans son lit moelleux. Les questions d’État pouvaient attendre. Elle se fit apporter un miroir et examina minutieusement son visage. Elle était jeune. Des cheveux ondoyants d'un noir d'ébène couvraient ses épaules magnifiques. Ses yeux brillaient d'un éclat particulier. Un nez droit, des lèvres écarlates en forme de cœur, un cou de cygne, un corps de déesse complétaient le tableau.
Oui, elle était belle! Ainsi gâtée par la nature et par la vie, elle avait développé un caractère autoritaire, surtout depuis la mort du roi son mari, qui lui avait confié le trône de la toute puissante Assyrie. Elle exigeait d'être obéie sur le champ, qu'il s'agisse des affaires du royaume ou de ses affaires de cœur.
Ce matin-là, donc, elle n'avait nulle envie de penser aux problèmes politiques. Elle se trouvait encore sous le charme de son rêve et du regard d'Ara. Elle fit venir son scribe et lui ordonna de rédiger une invitation adressée à ce prince lointain, brûlant déjà d'impatience d'en connaître la réponse .
Ara était un homme heureux. Son peuple l'adorait en raison de sa bonté, mais aussi de sa force et de sa beauté et l'avait affectueusement surnommé Ara le Bel. Marié à une femme qu'il aimait et qui le lui rendait bien, leur ménage offrait l'image parfaite du bonheur conjugal, de la loyauté absolue.
Grands furent son étonnement et son indignation quand il reçut la lettre de Sémiramis et en comprit la teneur véritable. "Viens auprès de moi, disait la missive. Tu ne le regretteras pas. Je te rendrai heureux et te couvrirai de présents".
L'effet de sa colère apaisée, Ara relut la lettre et arriva à la conclusion que cette Sémiramis, dont on vantait l'intelligence en même temps que la beauté, n'avait pas un esprit aussi brillant qu'on le disait. Il se rendit auprès de sa femme, la douce Nevart, pour lui demander conseil. -"Il faut trouver le moyen de ne pas céder au caprice de Sémiramis, sans pourtant la vexer" conseilla Nevart avec sagesse. "Inutile de blesser l'amour-propre de la reine d'un pays si puissant". Ara répondit donc par une lettre aux termes polis et modérés, mais qui n'en déclinait pas moins l'invitation insensée.
Au reçu de cette réponse, la fureur de Sémiramis se déchaîna. Ara refusait son invitation ! Il faisait semblant de ne pas comprendre son appel pressant ! De plus, il se moquait d'elle, en lui promettant d'aller présenter ses hommages lors d'une prochaine occasion accompagné de... sa femme Nevart ! Une telle insolence méritait punition !
Sémiramis ordonna donc à ses généraux d'organiser une expédition militaire pour capturer Ara et le lui ramener pieds et poings liés. -N'oubliez pas que je le veux vivant, recommanda-t-elle à plusieurs reprises. Et maintenant allez !
L'armée assyrienne se mit en marche vers l'Arménie. Ara, dans sa candeur, n'avait pu imaginer que le courroux d'une reine offensée prendrait de telles proportions. Maintenant, les dés étaient jetés. L'armée assyrienne approchait. Il se devait de réagir. Il réunit donc son armée et se tint prêt pour la bataille.
Du côté assyrien, chaque soldat avait été prévenu qu'il ne fallait pas tuer Ara, ni même le blesser. Mais lui ne connaissait évidemment pas les consignes. A la tête de ses hommes, il se jeta donc dans la mêlée quand les deux armées se retrouvèrent face à face. La bataille faisait rage depuis plusieurs heures déjà, quand une lance aveugle perça le corps d'Ara, qui tomba inanimé. Les généraux assyriens, tremblant à l'idée de la colère de leur reine, ordonnèrent à leurs hommes de se retirer.
Le champ de bataille fut abandonné aux morts et aux blessés. Déguisée en homme, Sémiramis avait suivi les péripéties de la bataille à l'insu de ses généraux. Elle vit de ses propres yeux la chute de l'homme qu'elle aimait. Elle se précipita sur son cadavre ; ses lamentations furent si violentes qu'elles envahirent toute la plaine.
Les généraux assyriens, reconnaissant la voix de leur reine, revinrent auprès d'elle et, tête baissée, attendirent son verdict. Soudain elle se tut. Elle avait eut une idée. Le regard illuminé par l'espoir, elle ordonna à ses hommes de transporter le corps inerte d'Ara sur les remparts de la forteresse voisine.
Dans la religion païenne, il existe des dieux spécifiques pour chaque occasion. Les païens croyaient en ces temps-là, que si le corps d'un brave, tué sur le champ de bataille, était exposé en un lieu élevé, les dieux Haralèz venaient la nuit et le ranimaient en léchant ses blessures.
 |
|
C'est cet espoir qui avait quelque peu apaisé Sémiramis. Le corps d'Ara fut donc transporté sur les remparts d'une forteresse, où il fut exposé en attendant la bienveillante intervention des dieux Haralèz. Ce qu'on raconte sur la suite des événements est assez contradictoire.
Les uns affirment que les dieux Haralèz ne justifièrent pas leur réputation.
Ara demeura inanimé et on finit par l'enterrer.
Les autres prétendent, qu'au contraire, les Haralèz eurent pitié de la douleur de Sémiramis et, éblouis par la beauté virile d'Ara, décidèrent d'accomplir leur tâche. Ils léchèrent les blessures pendant trois nuits consécutives et ranimèrent Ara, après avoir extorqué de Sémiramis la promesse solennelle qu'elle renoncerait à lui... Ces événements avaient eu lieu dans la région de Van dont les habitants racontent encore de nos jours l'histoire d'Ara; ils montrent aux visiteurs les ruines de la forteresse, sur les remparts de laquelle avait été exposé le corps de ce prince. Sa loyauté envers sa femme est devenue pour les Arméniens le symbole de la fidélité conjugale.
NOTE wikipedia :
Aramu ou Arame est roi d'URARTU de 855 à 840 av.JC. Il est considéré comme le fondateur du royaume d'Urartu, dont la première capitale est Arzashkun, au nord-est du LAC DE SEVAN. Le roi Sarduri lui succède.
Le souvenir de ce roi urartéen aurait notamment inspiré le personnage d'Ara le Beau de la tradition arménienne
Ara le Beau (en arménien Արա Գեղեցիկ) est un héros arménien légendaire. Il est célèbre pour l'aventure qui l'a opposé à la reine assyrienne Sémiramis (en arménien Շամիրամ, Chamiram). Ara le Beau est le fils d'Aram, donc le petit-fils de Haïk, père de tous les Arméniens, et le père de Kardos.
Il est parfois associé au roi urartéen Arame qui vécut au IXe siècle av. J.-C..
Ara et Sémiramis
*******
Légende du Prince Artavasd
*******
Légende du Prince Artavasd
Vers l'an 120 après Jésus Christ.
Le Roi Artashes II, qui régnait en Arménie, était très aimé et respecté de son peuple.
Les chanteurs de Ghogtan disent à son sujet, que lorsque le Roi semblait mourant, le peuple
désespéré le pleurait, et beaucoup se donnaient la mort, selon les coutumes païennes de cette époque.
désespéré le pleurait, et beaucoup se donnaient la mort, selon les coutumes païennes de cette époque.
Le Prince héritier Artavasd (son fils), irrité et jaloux par toutes ces marques d'amour pour son père, lui fit part de son amertume :
" - Comment vais-je pouvoir régner sur les ruines que tu me laisses ; tu emportes avec toi le pays tout entier !!"
Son père, furieux de la réaction de son fils, le maudit et lui jeta un sort :
"Quand tu iras à la chasse, près du libre Mont Massis* (*Ararat), *que les "Kajdk"* (*les esprits des montagnes) t'enlèvent et t'y conduisent afin que tu y demeures dans les ténèbres éternelles" .........
A la mort du Roi, le peuple accablé de chagrin lui fit des funérailles grandioses. Certains de ses serviteurs et de ses concubines se donnèrent la mort.
Après les funérailles du Roi, le Prince héritier Artavasd persuadé qu'il ne pouvait plus régner sur le territoire de son père tant aimé, conduisit ses frères et sœurs sur les terres de Aghyovd et Arberan.
Quelques années passèrent et le Prince Artavasd, comme à l'accoutumé, se rendit à la chasse pour traquer le chevreuil et les ânes sauvages sur les rives de la Ghin.
Alors qu'il se trouvait sur le pont de Artashat, il fut prit soudain d' une panique terrifiante qui lui fit perdre la raison... Son cheval s'emballa vers une pente raide, et le Prince disparut à jamais dans un gouffre.....
Des légendes circulent encore, selon lesquelles le prince enchaîné serait enfermé dans une caverne
et que ses deux chiens rongent les chaines pour le libérer ; mais plus ils les rongent plus elles se renforcent ...
et que ses deux chiens rongent les chaines pour le libérer ; mais plus ils les rongent plus elles se renforcent ...
La légende est encore si tenace de nos jours, que de nombreux forgerons frappent l'enclume trois ou quatre fois le lundi afin de renforcer, disent-ils, les chaînes de Artavasd....Certains disent qu'à sa naissance, le Prince avait été ensorcelé ...ou encore qu'un dragon l'avait volé encore bébé et remplacé par un diable....
Jacqueline Siranouche Markarian
(Légende inspirée de histoire de l'Arménie, écrite par Moise de Khorene,
sources complémentaires : "les anciennes croyances arméniennes" (Avetis Aharonian)
Borne frontière de Artashes - IIIème siècle av. J.-C., trouvée près du lac Sevan, Erevan, Musée historique d'Etat. (Photo Dickran Kouymjian)
*******
J'aime beaucoup les contes et légendes de pays ou de régions. Et c'est avec plaisir que je découvre ici ces histoires issues de cet autre univers qu'est le merveilleux.
RépondreSupprimerMerci Dzovinar.
J'en suis grand amateur aussi ... depuis ma plus tendre enfance !
RépondreSupprimer